بر فولادسازان در سال ۱۴۰۲ چه گذشت؟

به گزارش می‌متالز به نقل از چیلان، سال ۱۴۰۲ برای صنعت فولاد ایران سال پرچالشی بود و فولادسازان کشور در این سال علاوه بر مشکلات همیشگی که برآمده از ضعف زیرساخت‌های مورد نیاز تولید است با نوع جدیدی از تصمیمات نهاد‌های دولتی روبه‌رو شدند و با آن دست‌و‌پنجه نرم کردند.

فروردین: رشد تولید و صادرات در غیاب کمبود انرژی

بنا بر آمار انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، در فروردین ۱۴۰۲، ۳ میلیون و ۶۳ هزار تن شمش فولادی در قالب بیلت، بلوم و اسلب در ایران تولید شد. با این حال برجسته‌ترین دستاورد این ماه در تولید فولاد رشد چشمگیری بود که در تولید تیرآهن و ورق‌های پوشش‌دار نسبت به فروردین سال ۱۴۰۱ اتفاق افتاد.

اتفاق جالب توجه دیگری که در فروردین ۱۴۰۲ در صنعت فولاد ایران افتاد رشد چشمگیر صادرات برخی از محصولات در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته بود. ایران در فروردین ۱۴۰۲ نسبت به فروردین ۱۴۰۱، دو برابر تیرآهن بیشتری صادر کرد. تنها تیرآهن نبود، صادرات آهن اسفنجی از یک هزار تن در فروردین ۱۴۰۱ به ۵۰ هزار تن در سال ۱۴۰۲ اوج گرفت. صادرات اسلب بیش از ۳ برابر و صادرات ورق گرم بیش از دو برابر رشد کرد.

در این ماه رسانه‌ها از سرمایه‌گذاری ۱۵ میلیون دلاری یک سرمایه‌گذار چینی برای احداث یک کارخانه تولید فروسیلیس در استان زنجان، جذب ۸۰۸ میلیون دلار سرمایه به صنایع سنگین و فولاد چابهار و پیشرفت ۸۶ درصدی کارخانه فولاد قاینات خبر دادند. مجتمع فولاد سبا و شرکت ورق خودرو نیز همکاری خود را با هدف تولید محصولات جدید فولادی توسعه دادند.

اردیبهشت: تداوم سیر صعودی صادرات

در اردیبهشت نیز صادرات محصولات زنجیره فولاد در ایران همچنان نسبت به سال گذشته سیر صعودی داشت و این جریان رو به صعود در صادرات آهن اسفنجی برجسته‌تر از دیگر اقلام برقرار بود.

در این ماه «محمدیاسر طیب‌نیا» مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه از انتقال آب از دریای عمان برای تامین آب مورد نیاز صنایع این استان خبر داد؛ اتفاقی که به گفته او تا سه سال آینده به پایان استفاده از آب خام در فولاد مبارکه می‌انجامد.

در اردیبهشت ۱۴۰۲ همچنین اولین تست راه‌اندازی کارخانه فولادسازی مجتمع فولاد غدیر نی‌ریز در استان فارس انجام و کلنگ طرح توسعه شرکت فولاد اکسین بر زمین زده شد. احداث مجتمع پایسته فولاد مالک اشتر در منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس نیز دیگر رویدادی بود که فعالان صنعت فولاد کشور در این ماه رقم زدند.

در ادامه اردیبهشت و نزدیک شدن به روز‌های گرم سال سخن از محدودیت دوباره در تامین برق فولادسازان به میان آمد؛ هر چند امسال شرکت توزیع نیروی برق در سه بسته پیشنهادی این محدودیت‌ها را اعمال کرده بود، اما تکرار این اتفاق گواه این است که شرکت‌های فولادی ناگزیرند همچنان تولید را در فصول اوج مصرف برق با محدودیت پیش برند.

خرداد: آژیر ناترازی برق

جریان رو به رشد صادرات فولاد از ایران در خرداد هم تداوم پیدا کرد، اما با گرم شدن هوا و ناترازی برق، رشد تولید و تثبیت جایگاه ایران به عنوان دهمین تولیدکننده بزرگ فولاد جهان تهدید شد و همین چالش سبب شد فولادسازان مجبور به مشارکت در تولید برق شوند. به همین منظور در خرداد ۱۴۰۲ قرارداد احداث بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی متمرکز کشور با همکاری مپنا و فولاد مبارکه امضا شد. افزون بر اینها در مهرماه سال ۱۴۰۲ شرکت فولاد مبارکه یک نیروگاه سیکل ترکیبی را با هدف تامین برق افتتاح کرد.

تیر: دو شوک در یک ماه

در تیرماه و هم‌زمان با کشمکش فولادسازان با محدودیت‌های برآمده از تامین برق، رسانه‌ها از افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت گاز صنایع فولادی خبر دادند؛ با این حال این تنها شوک وارد به صنعت فولاد در روز‌های گرم ماه نخست تابستان نبود و در ادامه افزایش عوارض صادرات محصولات خام و نیمه‌خام که شامل محصولات زنجیره فولاد نیز می‌شد تولیدکنندگان و صادرکنندگان را به چالشی دیگری کشاند.

این چالش‌ها در حالی گریبانگیر صنعت فولاد در جایگاه یکی از ارزآورترین و اشتغال‌زاترین صنایع کشور شده بود که اخبار حاکی از توسعه صنعت فولاد در کشور‌های رقیب حاشیه خلیج فارس به طور پیوسته توسط چیلان منتشر می‌شد و هشدار لازم برای از دست دادن بازار‌های فولاد ایران را گوشزد می‌کرد؛ بازار‌هایی که فولادسازان در تنگنای تحریم آنها را به سختی به دست آورده بودند.

مرداد: دست و پنجه نرم کردن فولادسازان با چالش‌ها

با همه اینها، اما شرکت‌های فولادی در تیر و مرداد دست از تلاش برنمی‌داشتند؛ در تیرماه سال ۱۴۰۲ سهام صبا فولاد خلیج فارس در فرابورس ایران عرضه شد و واحد بریکت‌سازی آهک فولاد مبارکه به بهره‌برداری رسید.

در مرداد همچنین فولاد خوزستان از نخستین معدن سنگ آهن ۱۰۰ درصد مالکیتی خود بهره‌برداری کرد.

شهریور: افت صادرات با وضع عوارض و لغو معافیت مالیاتی

نخستین تاثیرات افزایش عوارض صادرات محصولات زنجیره فولاد در کاهش نرخ رشد صادرات آهن اسفنجی، شمش و اسلب در شهریور نمایان شد. علاوه بر این، ارزش صادرات ماهیانه مقاطع طویل فولادی هم از حدود ۱۵۰ میلیون دلار در خردادماه به نزدیک ۸۰ میلیون دلار در شهریورماه کاهش یافت که نتیجه تعرفه‌های واردات میلگرد اعمال شده از سوی کشور عراق، مقررات و محدودیت‌های بازگشت ارز صادراتی، محدودیت‌های برقی تابستان و در کف ماندن قیمت‌ها در بازار‌های جهانی در کنار محدودیت‌های اعمال شده بر صادرات فولاد از سوی دولت مثل حذف معافیت‌های مالیاتی صادراتی بود.

فولادسازان کشور در واکنش به چنین پیامد‌هایی و با هدف هشداردهی نسبت به عواقب تصمیماتی که سیاستمداران بدون نظرخواهی از فولادسازان درباره زنجیره فولاد می‌گیرند به همراهی شماری از مقامات مسوول و نمایندگان مجلس در «همایش تاب‌آوری صنعت فولاد» گرد هم آمدند و به صراحت از نگرانی‌ها خود گفتند.

پاییز: باز و بسته شدن پرونده خروج فولاد از بورس کالا

پاییز سال ۱۴۰۲ با طرح مجدد موضوع قدیمی خروج فولاد از بورس کالا توسط وزارت راه و شهرسازی داغ شد. پرونده‌ای که همچون نوبت‌های قبلی، پس از درگیرکردن افکار عمومی باز هم با منتفی شدن موضوع به دلیل غیرکارشناسی بودن آن خاتمه یافت. انجمن فولاد نیز در این مدت با صدور بیانیه‌ای از ضرورت عرضه فولاد در بورس کالا گفت و ضمن اعلام برخی ملاحظات، از دستاورد‌های آن دفاع کرد.

همچنین در این فصل با توجه به عدم اعمال محدودیت‌های برق و گاز تا اواخر آذرماه، رکورد‌های تولید متعددی در کارخانجات فولادی به ثبت رسید که فولاد هرمزگان و فولاد خوزستان در صدر آن بودند. تجدید دیدار جامعه فولاد در دو رویداد سمپوزیوم و نمایشگاه فولاد در کیش و نمایشگاه ایران متافو در تهران هم از دیگر اتفاقات پاییز امسال همچون سال‌های اخیر بود.

دی: درخواست اصلاح عوارض صادراتی

در دی‌ماه فولادسازان و معدنکاران فعال در زنجیره فولاد کشور در نامه‌ای خطاب به معاون اول رئیس‌جمهور خواهان لغو بخشنامه عوارض صادراتی برای کلیه محصولات زنجیره تولید معدن و صنایع معدنی و یا اصلاح آن شدند؛ این نامه برای بررسی به وزیر صنعت، معدن و تجارت کشور داده شد و وزیر صمت نیز اواخر بهمن‌ماه در جمع رسانه‌ها از اصلاح عوارض خبر داد. وزیر صمت در این ماه خط سوم نورد مجتمع فولاد البرز غرب در ابهر زنجان را نیز افتتاح کرد.

رویداد خوشایند دیگری که در زمستان ۱۴۰۲ برای صنعت فولاد ایران رقم خورد، امضای تفاهم‌نامه‌ای میان شرکت فولاد هرمزگان و شرکت نفت ستاره خلیج فارس در پنجمین جشنواره ملی فولاد با هدف بررسی ملزومات استفاده از گاز هیدروژن به جای گاز طبیعی بود. این اتفاق را می‌توان نخستین گام برای تولید فولاد سبز در ایران قلمداد کرد.

بهمن: ماه خبر‌های خوب

اتفاقات خوبی در بهمن ۱۴۰۲ رقم خورد: با تکمیل عملیات پیش راه‌اندازی مگاپروژه زمزم ۳ فولاد خوزستان، بزرگ‌ترین مگامدول آهن اسفنجی کشور در این ماه ثبت شد و محصول آن پیش‌فروش شد. در این ماه، ذوب آهن بیستون با نماد فبیستون بورسی شد. عملیات اجرایی طرح‌های توسعه‌ای شرکت فولاد هرمزگان با حضور وزیر صمت نیز در این ماه آغاز شد. خبر‌هایی هم از از سرعت گرفتن پروژه احداث کارخانه تولید کنسانتره فولاد خرسان به گوش رسید.

همچنین آخرین آمار انجمن جهانی فولاد از تولید فولاد جهان در سال ۲۰۲۳ نیز توسط چیلان ترجمه شد و رشد ۱.۸ درصد تولید ایران را اعلام کرد.

اسفند: اصلاح دیرهنگام عوارض صادراتی هم‌زمان با تشدید محدودیت‌های گاز

استقرار موج بارش برف و سرما از اوایل اسفندماه در کشور و افزایش مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری، محدودیت‌های گازی فولادسازان را به حداکثر رساند به طوری که گاز بیشتر کارخانجات آهن اسفنجی برای دو هفته نزدیک به قطعی بود.

همچنین در نهمین روز از اسفند، بالاخره دولت درخواست اصلاح عوارض صادراتی برخی محصولات از جمله زنجیره فولاد را پذیرفت و ارقام آن را از ۱ تا ۱۸ واحد درصد کاهش داد.

۱۴۰۲: سالِ تداومِ چالش‌های فرابخشی صنعت فولاد

به روایت چیلان، در مجموع در سال ۱۴۰۲، شاهد تداوم چالش‌های فرابخشی صنعت فولاد بودیم. تأمین انرژی صنایع فولادی هم‌چنان در این سال با چالش روبرو بود و علاوه بر آن نرخ حامل‌های انرژی صنایع فولادی نیز افزایشی شد. این دو موضوع در کنار تداوم لغو معافیت مالیاتی صادرات و وضع عوارض صادراتی زنجیره فولاد (هر چند که با اصلاحات همراه شد)، عدم‌النفع تولید فولاد را بیشتر کرد و تاب‌آوری صنعت فولاد ایران را به مرز بحرانی کشاند.

همچنین در بازار فولاد شاهد ثبات قیمتی بودیم و با مهار افزایش قیمت دلار، قیمت فولاد نیز تثبیت شد به گونه‌ای که طبق تحلیل‌های آماری چیلان از معاملات بورس کالا، قیمت فولاد کمتر از تورم عمومی بوده است.

منبع: چیلان